آسم کودکان چیست و چگونه آسم را در کودکان کنترل کنیم؟
پیام غلامرضایی
فروردین ۴, ۱۴۰۱
7۰140
کودکان نیز شبیه بزرگسالان از بیماری آسم در امان نیستند و ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. منتها مسئله اینجاست که کودکان با چالشها و سختی‌های خاصی روبه‌رو هستند که می‌تواند سبب بروز تنگی نفس و آشفتگی در زندگی روزمره‌شان شود.
آسم به عنوان یک بیماری ریشه‌دار در کودکان شناخته می‌شود و به دلایل ناشناس، این اندازه در حال اضافه است. کودکان اغلب اولین علائم آسم را قبل از ۵ سالگی تجربه می‌کنند. پس از تعیین بیماری آسم در کودک شما، دکتر بر اساس سوابق طبابت و تشدد آسم کودک، یک طرح و دستور کتبی برای درمان آسم می‌دهد. این طرح، دوره و چگونگی مصرف داروهای آسم و مواردی که سبب تشدید بیماری شده، را مشخص می‌کند. بسیار مهم است که نحوه عمل به این برنامه و نسخه را به‌خوبی متوجه شوید و اگر سؤالی داشتید از پزشک کودک خود بپرسید.
عمل کردن به طرح مقابله با آسم در کودکان، جهت نظارت موفقیت‌آمیز بیماری آسم بسیار مهم است. ارزش آن تا جایی است که باید به پرستار و آموزگار مدرسه کودک یک رونوشت از این برنامه را بدهید، تا آنها هم آگاهی‌های لازم را جهت شناخت علائم آسم کودک داشته باشند.
در حال حاضر، آسم شایع‌ترین بیماری مزمن جدی در کودکان جهان است. در این مطلب با یکدیگر علل و علائم آسم کودکان را بررسی خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید :
- قرص ایروکاست چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- قرص اکتولوکاست چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- اسپری سروفلو چیست و چه کاربردهایی دارد؟
آسم نفس کودکم را بند آورده!
در آسم کودکان، شُش‌ها و مجاری تنفسی که نفس را به شش‌ها می‌رسانند، اگر در معرض ماده‌ی محرک مانند ویروس آنفلوآنزا یا گرده گیاهان قرار گیرند به راحتی دچار التهاب می‌شوند.
آسم در کودکان با علائم اذیت‌کننده‌ای همراه است و بچه را در ورزش، بازی، خواب و مدرسه با مشکل روبه‌رو می‌کند. آسم کودکان با آسم بزرگسالان به لحاظ بیماری تفاوتی ندارد، اما چالش‌های کودکان بسیار متفاوت و گاهی منحصر به فرد است تا حدی که آسم در بین علل مراجعه‌ی کودکان به اورژانس، بستری شدن و غیبت از مدرسه، رتبه‌ی اول را به خود اختصاص داده است.
متأسفانه بیماری آسم مانند سرماخوردگی قابل مداوا نیست. فقط می‌توانیم با دارو و درمان مناسب علائم آن را در کودکان کنترل کنیم؛ کودکانی که در بزرگسالی هم باید علائم آسم را تحمل کنند. یادمان باشد کنترل علائم بسیار مهم است و از پیشروی و وخامت بیشتر وضع شش‌ها و مجاری تنفسی جلوگیری می‌کند.
عوامل ایجاد آسم در کودکان
در پژوهش‌هایی که طی ۲- ۱ دهه پیش در مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی انجام گرفت مشخص گردید که کمبود آموزش والدین، در صدر علل بستری شدن کودکان دچار آسم شدید و حاد در بیمارستان پایگاه طبی کودکان بوده است.
شرایطی که زمینه‌ساز ابتلا به بیماری آسم در کودکان می‌شود عبارت‌اند از:
- ابتلا به آلرژی بینی (تب یونجه) و آلرژی پوستی (اگزما)
- داشتن پیشینه خانوادگی آسم یا آلرژی (به‌صورت ژنتیکی)
- عفونت‌های مکرر تنفسی
- کمبود وزن هنگام تولد
- قرار گرفتن در دسترس دود سیگار و قلیان در زمان جنینی یا بعد از تولد
- نژاد (شیوع آسم در تیره پوستان بیشتر است)
علائم آسم کودکان چه هستند؟
علامت‌ها و نشانه آسم کودکان به‌شرح زیر هستند:
- سرفه‌های مداوم که با خوابیدن، ورزش، هوای خنک یا ابتلای کودک به عفونت ویروسی بدتر می‌شوند.
- بیرون دادن نفس (بازدم) همراه با صدای سوت یا خس‌خس
- کم آوردن نفس (تنگی نفس)
- احساس سنگینی و گرفتگی در قفسه سینه
آسم در کودکان می‌تواند علائم زیر را هم به‌دنبال داشته باشد:
- کیفیت بد خواب به‌دلیل تنگی‌نفس، سرفه یا خس‌خس
- حملات سرفه‌ای متعدد که با سردی هوا یا سرماخوردگی بدتر می‌شود.
- تعویق در بهبودی پس از عفونت تنفسی
- نفس‌نفس زدن زیاد که مانع بازی و ورزش کودک می‌شود.
- خستگی که شاید به دلیل کیفیت بد خواب باشد.
باید خاطرنشان کنیم که علائم آسم به نوع آن بستگی دارد. کودکانی که آسم دارند لزوماً همه علائم بالا را تجربه نمی‌کنند. به علاوه، رویت شدن یکی از این علائم نیز نشانه‌ی ابتلا به آسم نیست. با همه‌ی این توضیح‌ها، بهتر است از این علائم به سادگی نگذریم.
آمارها نشان می‌دهد، هم‌اکنون آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در کودکان است. همچنین تحقیقات بر روی بیماری آسم و آلرژی نشان می‌دهد که فقدان آموزش والدین، در صدر علل بستری شدن کودکان دچار آسم شدید در بیمارستان بوده است.
بیشتر بخوانید :
- قرص مونته لوکاست چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- اسپری ونتالکس(سالبوتامول) چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- قطره کلرامفنیکل چیست و چه کاربردهایی دارد؟
تشخیص آسم کودکان زیر ۶ سال
تعیین آسم کودکان کار دشواری است و سنجش تشخیص منحصر به فردی برای آن وجود ندارد. با این وجود، توجه به خس‌خس سینه در تشخیص آن موثر است. سرفه و خس‌خس سینه را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد که دانستن نوع آن به تشخیص دکتر کمک می‌کند:
۱ – سرفه و خس‌خس عودکننده به دنبال عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی
- بیشتر در شیرخواران و کودکان قبل از سنین مدرسه دیده می‌شود.
- بین سرماخوردگی‌ها سرفه و خس‌خس خوب می‌شود.
- با شواهدی از استعداد آلرژی (اگزما، حساسیت فصلی و آلرژی غذایی) در خود و خانواده‌شان همراه نیست.
- حداکثر تا سن ۱۲ سالگی از بین می‌رود.
۲- سرفه و خس‌خس عودکننده بدون ارتباط با عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی
- اکثراً در سنین قبل از مدرسه آغاز می‌شوند.
- دارای ظواهر آمادگی آلرژی (اگزما، رینیت آلرژیک و آلرژی غذایی) در خود یا خانواده هستند.
- در فاصله بین حملات خوب نمی‌شوند و باقی می‌مانند.
- با احتمال بیشتر تا سنین نوجوانی و بزرگسالی وجود دارد.
نکات الزامی
- اجتناب از حضور در محیط‌های آلوده بخصوص دود سیگار (لازم به ذکر است که حتی کشیدن سیگار در خارج از خانه (بالکن-زیرهود) نیز می‌تواند تاثیرات خود را در تشدید علائم فرزندتان بگذارد)
- اجتناب از حضور در محیط‌های پرجمعیت و شلوغ
- تماس با گرد و غبار و گرده گل و گیاهان بخصوص در دوران بهار
- از تماس مستقیم با هوای سرد (استفاده از شال گردن در فصل زمستان که جلوی دهان و بینی را بپوشاند توصیه میگردد)
- تماس مستقیم با باد کولر و پنکه
- دیوارهای اتاق خواب کودک هفته‌ای یکبار با دستمال مرطوب و تمیز گردگیری و سایر وسایل روزانه گردگیری شود.
- از استفاده از فرش و گلیم و هرگونه پوشش پشمی و پرزدار در اتاق خواب کودک خودداری شود.
- اسباب‌بازی‌های پشمی حتما هفته‌ای یکبار شسته شوند. (ترجیحا استفاده نشوند)
- در صورت استفاده از پتو حتما با ملحفه در قسمت زیر و رو پوشیده شود.
- پیشنهاد میگردد که ملحفه‌های کودک هر دو هفته با آب داغ شستشو شود.
- از هرگونه بالش پشم، پر یا پنبه استفاده نشود و بجای آن از بالش ابری استفاده شود.
- در صورت تشدید علائم در هنگام فعالیت و بازی حتما با دکتر معالج مشاوره گردد.
- استفاده از استخر بدلیل بوی کلر عفونت‌زدایی می‌تواند فوریت تشدید علائم گردد که در این صورت حتما با دکتر معالج مشورت گردد.
- امتناع از بوی عطر – اسپری – حشره کش – وایتکس و مواد شوینده اسیدی (در فصل خانه تکانی)
- استفاده از مکمل‌های ویتامین C و امگا ۳ (روغن ماهی) می‌تواند در کاهش علائم موثر باشد.
- از نگهداری حیوانات خانگی مثل سگ و گربه و خرگوش خودداری شود.
- کودکان چاق حتما با نظر متخصص تغذیه تحت رژیم غذائی مناسب قرار گیرند.
- در بعضی کودکان آلرژی شدید نسبت به شیر گاو و فرآورده‌های آن دیده می‌شود که بهتر است از شیرهای حاوی پروتئین سویا (با نظر پزشک معالج) استفاده شود.
مداوا چگونه انجام می‌شود؟
درمان آسم کودکان شبیه بزرگسالان است و اجتناب از عوامل محرک آسم، در صدر نکات درمانی قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که کودکان نسبت به عوارض جانبی داروها، حساس‌تر از بزرگسالان هستند و محدودیت‌هایی برای انتخاب دارو در این گروه سنی وجود دارد.
بهترین روش درمان آسم کودکان حذف عوامل تحریک‌کننده در محیط زندگی مبتلایان به این بیماری است. البته در کنار این مورد، پزشکان داروهایی را نیز برای درمان آسم تجویز می‌کنند.
به طور کلی داروهای مورد استفاده برای درمان آسم کودکان را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
۱ – داروهای تسکین‌دهنده
این داروها را اصطلاحاً داروهای گشادکننده برونش (متصل‌کننده نای به مجاری تنفسی ابتدای شش) می‌نامند که به صورت استنشاقی (اسپری) مصرف می‌شوند. داروهای تسکین‌دهنده باعث شل شدن عضلات دیواره مجاری تنفسی شده و جریان هوا را در این مجاری به صورت طبیعی برقرار می‌سازند.
۲ – داروهای جلوگیری‌کننده
داروهای جلوگیری‌کننده با افت التهاب در مجاری هوایی باعث کاهش تحریک‌پذیری آنها می‌شوند. این داروها بر‌خلاف داروهای تسکین‌دهنده باید به‌صورت منظم و معمولاً روزی دو بار مصرف شوند.
۳ – داروهای اورژانسی
در دوران بروز آسم حاد، دو روش اورژانسی برای کنترل آن در دسترس است:
- استفاده از مقدارها زیاد داروهای تسکین‌دهنده
- استفاده از مقدارها زیاد یک داروی ضد التهاب
کته قابل توجه در درمان آسم کودکان این است که همان‌طور که عوارضی چون کندی رشد و نمو کودک برای برخی از داروهای کنترل‌کننده آسم مطرح می‌شود، آسم کنترل نشده و درمان نشده هم در کودکان مانند بزرگسالان، مسبب کندی رشد می‌شود. یادمان باشد نقش والدین و مراقبین کودک در درمان آسم کودکان بسیار حیاتی است.
والدین در درمان آسم کودکان چه نقشی دارند؟
اگر والدین اطلاعات کافی در مورد آسم و نحوه کنترل آن داشته باشند، گام مهمی در جهت کنترل بیماری بچه خود برداشته‌اند. با مراجعه به دکتر متخصص، آگاهی‌های لازم را جهت نحوه پیشگیری از حمله آسم، تشدید علائم بیماری، نوع داروها و زمان مصرف داروها، کسب کنید.
بامطالعه این مسئله ممکن است سؤالی در ذهن والدین به وجود بیاید، اینکه آیا با بزرگ‌تر شدن کودک ازلحاظ سنی ممکن است همچنان بیماری آسم در بدن کودک باقی بماند؟
به‌طورکلی، پزشکان و محققان معتقدند که بعد از ۷ سالگی احتمال ابتلا به آسم در کودکان بیشتر است. به‌خصوص اگر مادر آسم یا آلرژی داشته باشد. علاوه بر این اگر براثر بیماری، راه‌های تنفسی کودک حساس شده باشد، شرایط ابتلا به آسم ایجاد می‌شود. بااین‌حال، در حدود ۵۰ درصد از کودکانی که دچار بیماری آسم هستند، علائم آسم تا سن بلوغ کاهش پیدا می‌کند. ولی ممکن است در بزرگسالی دوباره شدت پیدا کند. متأسفانه هیچ تضمینی برای اینکه علائم آسم به‌طور کامل از بین برود، وجود ندارد.
منبع : عبیدی
