انواع طلاق در ایران و شرایط طلاق

فهرست مطالب

طلاق کلمه ای عربی است و از نظر لغوی طلاق به معنی رها شدن می باشد. هر ازدواجی بنا به دلایل متعددی ممکن است به ناسازگاری بین زوجین ختم شود به همین علت، نهاد طلاق پیش بینی شده است تا زوج و زوجه بتوانند به صورت شرعی به ازدواج خود پایان دهند که مانند دیگر اعمال حقوقی، آثاری دارد.

طلاق در فقه یکی از حقوق مرد محسوب می شود. اما بنابر قوانین فعلی خانم ها هم می تواند از دادگاه تقاضای حکم طلاق کنند و یا می توانند باهم برای طلاق توافق کنند. طلاق به انواع و اقسامی تقسیم می شود که هر کدام از آن ها شرایط خاصی دارند. ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مقرر داشته که: مرد می تواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد.

اما زن در شرایطی خاص و با اثبات عسر و حرج یا شرایط ضمن عقد می تواند از طریق دادگاه و حتی با عدم رضایت مرد، طلاق بگیرد در واقع در این جا با تحقق شرایط، دادگاه مرد را به طلاق اجبار می کند.

در این مقاله، به این پرسش ها پاسخ می دهیم که طلاق چیست و به چه معنا است و سپس به این می پردازیم که انواع طلاق، بر اساس درخواست کننده طلاق کدام است و اقسام طلاق بر اساس امکان رجوع چیست و از منظر قانون مدنی، چند نوع طلاق داریم.

طلاق چیست؟

قانون در مورد طلاق تعریف مشخصی ارائه نداده است و صرفا به شرایط طلاق و اجرای آن بسنده کرده است. مثلا طلاق باید در حضور دو شاهد عادل رخ دهد. همچنین طلاق دادن زن در حال عادت ماهیانه و یا پاکی‌ای که زن و شوهر در آن زناشویی انجام داده‌اند، ممکن نیست. طلاق باید منجز بوده و مشروط نباشد. اجرای صیغه طلاق قابل وکالت دادن بوده و طلاق مخصوص ازدواج دائم است. برای اینکه در پروسه طلاق دچار سردرگمی نشوید از بهترین وکیل مشهد راهنمایی بگیرید.

انواع طلاق بر اساس درخواست کننده آن

طلاق به دو نوع بائن و رجعی تقسیم میشود که هر یک از این دو خود به چند دسته تقسیم میشود در ابتدا به توضیح طلاق بائن و رجعی خواهیم پرداخت و پس از ان انواع آنها را شرح خواهیم داد. چنانچه میخواهید به راحتی طلاق بگیرید و از قوانین و مقررات اطلاع ندارید از بهترین وکیل خانواده در مشهد مشاوره و راهنمایی بگیرید.

بائن در لغت به معنی جدا شونده است. بر اساس ماده ۱۱۴۴ قانون مدنی طلاق بائن در مقابل طلاق رجعی، به طلاقی گفته می شود که برای مرد که حق طلاق با او بوده است و پس از ثبت طلاق حق رجوع نباشد به عبارت دیگر پس از ثبت طلاق بائن امکان رجوع برای مرد وجود ندارد. براساس ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، موارد زیر در زمره طلاق بائن در نظر گرفته می‌شوند:

طلاق زن یا دختر غیر مدخوله: اگر طلاق، قبل از نزدیکی اتفاق بیفتد؛ دقت داشته باشیم که منظور از واژه غیر مدخوله الزاما به معنای باکره نیست بلکه منظور از آن زوجه ای است که زوج پس از وقوع نکاح بدون نزدیکی با وی او را طلاق دهد، یعنی ممکن است که زن قبل از ازدواج با فردی که اکنون میخواهد از وی طلاق بگیرد، بکارت خود به هر طریقی از دست داده باشد.
طلاق زن یائسه: زنی که به دلیل شرایط سنی دیگر دچار عادت ماهانه زنانه نمی‌شود، طلاقش بائن است، که به طور معمول این سن حدوداً پنجاه سالگی است.
طلاق خلع: طلاق خلع، از انواع طلاق بائن است. خلع به معنای کراهت داشتن زن از شوهر است. در واقع طلاق خلع به واسطه کراهت زن از شوهر و عدم ادامه رابطه زناشویی از سمت زن رخ می‌دهد. براساس ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی ایران، زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می دهد طلاق می گیرد؛ حال آن مال می تواند عین مهر و یا معادل آن حتی بیشتر یا کمتر از آن باشد.

این کراهت ممکن است به هر دلیلی باشد، مانند کراهت زوجه از خلق و خوی شوهر، داشتن همسر دیگر توسط مرد، وجود نقص یا عیب در شوهر و سایر دلایل مشابه. در طلاق از نوع خلع زوج حق ندارد در زمان عده رجوع کند، مگر پس از اینکه زن به فدیه یا عوض رجوع کند.

نکته ای در طلاق خلعی وجود دارد و آن اینکه زن تا پایان عده می تواند با مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواجی که صیغه طلاق را جاری کرده است، به آنچه بخشیده رجوع و پس از رجوع آن به آنچه بذل کرده مثلاً مهریه اش یا عوض آن یا هر چیز دیگری، طلاق از بائن به رجعی تبدیل می شود و مرد نیز می تواند طلاق را بر هم زند.

طلاق مبارات: طلاق مبارات که تعریف آن در ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی آمده است، آن است که کراهت از طرفین باشد ولی عوض نباید زاید بر میزان مهر باشد این طلاق با طلاق خلع از نظر ماهوی هیچ تفاوتی ندارد جز این که در طلاق مبارات کراهت از طرفین است ولی در خلع کراهت تنها از سوی زوجه است.

طلاق رجعی

طلاق رجعی یکی از دو نوع کلی انواع طلاق به شمار می‌رود که در ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی کشورمان به آن اشاره شده است؛ مطابق مفاد این ماده، در این نوع طلاق به زوج این اختیار داده شده است که در مدت عده رجوع نماید. بر خلاف طلاق بائن، در طلاق رجعی، شوهر می تواند فقط در ایام عده به زن رجوع کند و طلاق را بر هم زند این را هم در نظر داشته باشید که همه طلاق ها رجعی هستند مگر مواردی که برای طلاق بائن آمده است.

در یک تقسیم بندی کلی طلاق رجعی را می توان شامل موارد زیر دانست:

اگر مردی تقاضای طلاق کند، رأی صادر و طلاق ثبت گردد، اگر زن دوشیزه یا یائسه نباشد و طلاق پس از سه بار ازدواج نباشد طلاق رجعی است و زوج در ایام عده می تواند به زن رجوع کند و طلاق را بر هم بزند.
اگر شوهری تقاضای طلاق کند و رأی صادر شود و زن دوشیزه و یا یائسه باشد، طلاق بائن است.
اگر زوجه تقاضای طلاق کند و چیزی (مالی) را در قبال طلاق ببخشد چه اینکه مرد قبول کند و یا اینکه دادگاه به جای او قبول کند طلاق خلعی است و طلاق خلعی بائن است، یعنی زن مقداری مال مثلاً بخشی از مهریه را به جهت کراهت از مرد و زندگی مشترک در قبال طلاق بذل می کند که در این صورت طلاق خلع می شود و طلاق خلع هم از انواع طلاق بائن است.
اگر طلاق توافقی باشد، ماهیتاً مبارات است.

منظور از رجوع چیست؟

هدف از حق رجوعی که در طلاق رجعی در نظر گرفته شده است، این است که مرد بتواند به آسانی به همسرش باز گردد بدین ترتیب برای ادامه زندگی نیازی به عقد مجدد نخواهد بود. رجوع مشروط بر آن است که مرد قصد قطعی ازدواج دوباره داشته باشد رجوع در طلاق برابر ماده ۱۱۴۹ قانون مدنی به هر لفظ یا فعلی حاصل می‌شود که دلالت بر رجوع کند، مشروط بر اینکه مقرون به قصد رجوع باشد؛

بنابراین مرد باید اراده واقعی مبنی بر از سرگیری رابطه زناشویی را داشته باشد و بخواهد مجددا با همسر مطلقه خود زندگی کند؛ لذا اگر مرد قصد رجوع نداشته باشد، حتی اگر عملی انجام دهد که نشان از رجوع باشد (مثل لمس کردن دست همسر خود یا در آغوش گرفتن وی) قانونا رجوع واقع نشده است.

علت اینکه در مدت عده طلاق رجعی، در صورت رجوع، نیازی به ازدواج مجدد نیست آن است که زن در این زمان، در حکم همسر مرد است و انگار که ازدواج پا برجا است بنابراین در این دوران تمامی آثار زوجیت وجود خواهد داشت لذا مرد موظف است در این دوران نفقه زن را پرداخت نماید حال چنانچه از پرداخت نفقه امتناع کند، زن می‌تواند از وی تحت عنوان ترک انفاق شکایت کند.

لازم به ذکر است که مدت زمان عده طلاق رجعی برابر با ۳ دفعه پاکیزگی یا ۳ طهر است. به عبارت دیگر اگر زنی که باردار نباشد، چند روز بعد از اجرای صیغه طلاق عادت ماهیانه شود و سپس پاک شود (پاکی اول)، دوباره عادت ماهیانه شود و پاک شود (پاکی دوم) و برای بار سوم عادت ماهیانه شود و پاک شود (پاکی سوم)، پایان این پاکی که مصادف می‌شود با شروع عادت ماهیانه چهارم، عده طلاق برای این زن تمام و مجوز ازدواج برای ایشان صادر می‌شود با پایان این مدت وظیفه شوهر در خصوص پرداخت نفقه هم به پایان می‌رسد.

حال اگر آن زن در هنگام بارداری طلاق داده شود، عده‌اش را باید تا زمان وضع حمل نگاه دارد؛ خواه کمتر از ۳ پاکی شود و خواه بیشتر. ولی اگر زنی با اینکه به سن یائسگی نرسیده باشد، عادت زنانگی نبیند، در این حالت باید ۳ ماه عده نگه دارد؛ بنابراین مرد در این مدت می‌تواند از طلاق رجوع کند و به زندگی زناشویی بازگردد.

در چه مواردی زن حق طلاق دارد؟

حق طلاق زنان مطلق نبوده و طلاق از طرف زن تنها موارد محدود و مشخصی را شامل می شود. در واقع فقط در صورتی که موارد ذیل برای دادگاه محرز و مسلم شناخته شود، زن می تواند بدون توافق همسرش از دادگاه حکم طلاق را درخواست کند. این موارد در مواد ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی آورده شده و با توجه به اصطلاح همین ماده ادامه زندگی را برای زوجه همراه با عسر و حرج یعنی دشواری همراه می کند.

در صورتی که شوهر به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کرده باشد.
اعتیاد شوهر به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به پایه و اساس زندگی خانوادگی لطمه وارد کرده و عدم ترک آن در طول زمانی که برای ترک به تشخیص پزشک لازم بوده است.
محکومیت شوهر به پنج سال حبس یا بیشتر از آن
سوء رفتار یا ضرب شتم که غیر قابل تحمل باشد.
ابتلا به بیماری صعب العلاج چه به لحاظ جسمی چه به لحاظ روانی که باعث مختل شدن زندگی شود
در صورتی که شوهر از دادن نفقه اجتناب کند.
هر شرطی که ضمن عقد شده باشد.

تفاوت حق طلاق زن و وکالت در طلاق

شایان توجه است که موارد فوق صرفا مربوط به مواردی است که زن قانونا می تواند براساس آن ها تقاضای طلاق کند و با حق وکالت در طلاق که بعضی از زن ها از همسر خود می گیرند متفاوت است .

صرف گرفتن حق طلاق در هنگام عقد و درج آن در عقدنامه برای زوجه ایجاد حق نکرده و در صورتی که می خواهید حق وکالت در طلاق یا همان مفهوم اصطلاحی حق طلاق را داشته باشید لازم است آن را ضمن یک سند رسمی در دفاتر ثبت اسناد به ثبت برسانید.

همچنین داشتن حق وکالت در طلاق به این معنا نیست که حق طلاق از شوهر سلب شده و به زن منتقل می شود بلکه به این معناست که این حق هم در اختیار زن و هم در اختیار شوهر قرار دارد.

منبع:سایت وکیل از ما

انواع طلاق در ایران و شرایط طلاق